Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να περιγράψει κανείς το Λονδίνο, αλλά μπορούμε εύκολα να πούμε με ότι η πρωτεύουσα του Ηνωμένου Βασιλείου είναι μια σπουδαία πόλη και ένα παγκόσμιο κέντρο, που φιλοξενεί μερικούς από τους πιο ενδιαφέροντες ανθρώπους και επιχειρήσεις στον κόσμο. Πράγματι, το Λονδίνο έχει γεννήσει και γαλουχήσει μερικούς από τους πιο γνωστούς καλλιτέχνες, πολιτικούς, επιστήμονες και φυσικά, αριστοκράτες. Η μόδα συγκεκριμένα έχει επηρεαστεί σημαντικά από τις καταπληκτικές σχολές, τους οίκους και τους ταλαντούχους δημιουργούς που ζούνε εδώ και έχουν εδραιώσει το Λονδίνο ως μία από τις βασικές πρωτεύουσες της βιομηχανίας. Ωστόσο, εν μέσω αρκετών κοινωνικοπολιτικών αλλαγών, οικονομικής αβεβαιότητας και ενός διαρκώς μεταβαλλόμενου κόσμου, η μόδα στην πρωτεύουσα του Ηνωμένου Βασιλείου φαίνεται να χρειάζεται επαναπροσδιορισμό, προκειμένου να επανέλθει στη παλιά της αίγλη.
Οι πρωτεύουσες της μόδας
Κοιτάζοντας τον "χάρτη της μόδας" – όπως αποκαλούν οι fashionistas τις παγκόσμιες πόλεις επιρροής στη βιομηχανία- μπορεί κανείς γρήγορα να διαπιστώσει ότι η Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, το Μιλάνο και το Παρίσι κυριαρχούν ως οι κορυφαίες. Αυτές, διατηρούν τις παραδόσεις των ιστορικών οίκων και της παραδοσιακής δεξιοτεχνίας, ενώ παράλληλα δημιουργούν νέες ιδέες και τάσεις. Οι τέσσερις αυτές πρωτεύουσες έχουν αναπτύξει το δικό τους ιδιαίτερο στυλ που τις διαφοροποιεί από τις άλλες: Η Νέα Υόρκη επικεντρώνεται στον αμερικανικό σχεδιασμό, το streetstyle, το αθλητικό ντύσιμο και την cool girl αισθητική. Το Λονδίνο είναι γνωστό για το καινοτόμο σχέδιο και τις ιστορικές σχολές μόδας. Το Μιλάνο, κινεί το παλμό της ιταλικής ραπτικής και των sexy αλλά κομψών συνόλων από διάσημους οίκους. Τέλος, το Παρίσι λειτουργεί ως η "Μέκκα" της παγκόσμιας μόδας και η "de facto" πατρίδα της haute couture, της πολυτέλειας, της τέχνης και της ομορφιάς. Γιατί λοιπόν τα τελευταία χρόνια, μερικοί κορυφαίοι δημοσιογράφοι και διασημότητες βγάζουν πλήρως την Εβδομάδα Μόδας του Λονδίνου από το ημερολόγιό τους;
Η κληρονομιά του Λονδίνου
Μεταξύ άλλων, η βρετανική πρωτεύουσα έχει εδραιωθεί ως ένας τόπος που προωθεί νέες ιδέες στο κόσμο των τεχνών. Tα καινοτόμα σχέδια και τα νέα υλικά που παράγονται από τις θρυλικές σχολές εδώ, αποτελούν μαγνήτη για τους λάτρεις της μόδας παγκοσμίως. Επίσης, το street style του Λονδίνου προσφέρει ένα μοναδικό μείγμα από διαφορετικά στυλ, συνδυάζοντας τα ασυνδύαστα: από τις λαμπερές κυρίες στη περιοχή του Mayfair μέχρι και τις πιο ροκ fashionistas του Shoreditch. H πρωτεύουσα του Ηνωμένου Βασιλείου έθετε τις τάσεις αντί να τις υιοθετεί, διαθέτοντας μια τεράστια δημιουργική βιομηχανία, μοναδικές αγορές όλων των τιμών και εμβληματικά πολυκαταστήματα με ξεχωριστό χαρακτήρα. Το Λονδίνο ήταν μια κατηγορία από μόνο του, γεμάτο αυτοπεποίθηση στον εαυτό του – και αυτό ήταν σέξι.
Φυσικά, αυτό δεν ήρθε από το πουθενά. Από τα χρόνια που η βασιλική αυλή έθετε τάσεις και την άνθηση της κλωστοϋφαντουργικής κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση, υπήρχε πάντα η αίσθηση ότι το Λονδίνο υπαγορεύει το καινούργιο. Η δυτική πλευρά της πόλης έγινε θρυλική για την υψηλής ποιότητας ραπτική, τα καθωσπρέπει ρούχα και την αριστοκρατία του Mayfair. Στα ανατολικά, οι rockers, οι punks και οι πιο εναλλακτικές φιγούρες, δίδασκαν την cool αισθητική. Κατά τη δεκαετία του '60 μάλιστα, τα τολμηρά σχέδια της BIBA και της Mary Quant μετέτρεψαν το Λονδίνο στη "Swinging City" του κόσμου.
H Εβδομάδα Μόδας του Λονδίνου που ιδρύθηκε το 1984, άρχισε να αναδεικνύει την αγάπη της πρωτεύουσας για την ποικιλομορφία σχεδίων, την καινοτομία, και την αυτοέκφραση. Καμία άλλη πόλη στον κόσμο δεν προώθησε τη δημιουργικότητα τόσο ανοιχτά και με τόσο πάθος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το Λονδίνο να γίνει κέντρο για δημιουργικές σπουδές, ιδιαιτέρως μέσω των πολλών σημαντικών σχολών και πανεπιστημίων μόδας. Παρά το γεγονός ότι η πολυτελής μόδα έχει συνδεθεί με τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα, το Λονδίνο επέτρεψε σε όλους, συμπεριλαμβανομένων των νεαρών επίδοξων σχεδιαστών από την εργατική τάξη και των απλών ανθρώπων, να αγωνιστούν, να μάθουν και ενδεχομένως να διαπρέψουν. Συχνά θεωρούμενη ως η νεαρή, cool "αδελφή" του αυστηρού, κόσμου της haute couture του Παρισιού, το Λονδίνο καλλιέργησε μερικά από τα πιο συναρπαστικά ταλέντα. Η Vivienne Westwood, ο John Galliano, η Stella McCartney, ο Kim Jones και ο Alexander McQueen ανάμεσά τους – ο τελευταίος μάλιστα επιβίωσε ένα διάστημα με κρατικά επιδόματα και την υποστήριξη της στενά δεμένης δημιουργικής σκηνής του Λονδίνου. Ωστόσο, παρά αυτή τη μακρά κληρονομιά, το 2024 βρίσκει το Λονδίνο να φαίνεται λιγότερο συναρπαστικό από τα προηγούμενα χρόνια.
Τρέχουσα κατάσταση
Η αίσθηση της αλλαγής στη σκηνή του Λονδίνου έγινε εμφανής μετά την πανδημία και το Brexit. Συγκεκριμένα, μετά το τελευταίο, ΦΠΑ, δασμοί και γραφειοκρατία για εισαγωγές και εξαγωγές έγιναν εφιάλτης για πολλές επιχειρήσεις και πελάτες, οι οποίοι αναπόφευκτα επικεντρώθηκαν στις εγχώριες αγορές τους. Αυτό ουσιαστικά άφησε το Ηνωμένο Βασίλειο μόνο του: σύμφωνα με έκθεση των Πανεπιστημίων του Leeds και του UAL, "η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. ήταν η μεγαλύτερη αλλαγή στο παγκόσμιο εμπορικό περιβάλλον εδώ και δεκαετίες. Η Ε.Ε. αντιπροσωπεύει το 75% των εξαγωγών μόδας του Ηνωμένου Βασιλείου και πάνω από το 30% των εισαγωγών". Ταυτόχρονα, μια μεγάλη αλλαγή σημειώθηκε και για τους τουρίστες στο Ηνωμένο Βασίλειο, όταν το 2021 η επιστροφή ΦΠΑ 20% που είχαν, κόπηκε από τη βρετανική κυβέρνηση. Έντονα επικριθείσα από τον οίκο Burberry, η απόφαση αυτή επηρέασε σημαντικά τις πωλήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, ειδικά όταν το Παρίσι απέχει μόλις 2,5 ώρες με το τρένο, προσφέρει επιστροφή ΦΠΑ και περισσότερες επιλογές.
Με αυτή τη νέα πραγματικότητα, μερικές από τις πιο λαμπρές τοπικές επιχειρήσεις αναπόφευκτα πλήρωσαν το τίμημα: ο οίκος υψηλής ραπτικής Ralph & Russo έκλεισε το 2021, ο Christopher Kane και ο Julien Macdonald το 2023 και το "The Vampire’s Wife" το 2024. Ακόμη και εκείνοι που δεν έκλεισαν, αποφάσισαν να πουλήσουν, όπως η Roksanda Ilinčić. Πολλά από αυτά τα brands ανέφεραν τις αναταραχές στην αγορά χονδρικής ως έναν από τους κύριους λόγους για την πτώση τους. Πράγματι, το περιβάλλον δεν ήταν εύκολο ούτε για τους μεγαλοεμπόρους. Τα λατρευτά καταστήματα του Λονδίνου "Matches Fashion" κλείνουν με μια πολύ δημόσια ρευστοποίηση, ενώ το Net-a-Porter και το Farfetch αντιμετωπίζουν επίσης προβλήματα. Το τελευταίο αποφεύγοντας μάλιστα πάρα λίγο το κλείσιμο, αφού διασώθηκε από τον κορεατικό όμιλο Coupang.
Οι δυσκολίες των βρετανικών επιχειρήσεων μεταφράστηκαν και στις επιδείξεις μόδας στο Λονδίνο, το οποίο τα τελευταία χρόνια, έχει χάσει μέρος της γοητείας του, με πολλές fashionistas να βγάζουν την πόλη πλήρως από το "ημερολόγιο μόδας" τους. Παγκοσμίως γνωστά βρετανικά brands, όπως ο Alexander McQueen, η Stella McCartney και η Victoria Beckham επιλέγουν να παρουσιάσουν τις νέες συλλογές τους αποκλειστικά στο Παρίσι, ενώ η Ιταλία φιλοξενεί επίσης παρουσιάσεις από τον Jimmy Choo, τον Paul Smith, και άλλους. Όμως και για αυτούς που παραμένουν επικεντρωμένοι στην αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως ο Burberry και ο Mulberry, τα πράγματα δεν είναι ομαλά: η "Βρετανικότητα" δε συνδυάζεται εύκολα με μια cool-luxe εικόνα το 2024.
Τέλος, το αυξανόμενο κόστος διαβίωσης σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο έχει επηρεάσει τα νέα ταλέντα. Συγκεκριμένα, οι νέοι δημιουργοί αντιμετωπίζουν το βάρος του φοιτητικών δανείων σπουδάζοντας σε σχολές του Λονδίνου με υψηλά δίδακτρα και πληρώνοντας για υπερτιμημένα κοινόχρηστα διαμερίσματα, ενώ όταν αποφοιτούν ψάχνουν συχνά απλήρωτες ή πολύ χαμηλά αμειβόμενες πρακτικές ασκήσεις και εργασία αρχικού επιπέδου στη βιομηχανία. Αυτή η δυσάρεστη κατάσταση επηρεάζει σαφώς το ποιος μπορεί να αντέχει οικονομικά να είναι δημιουργός στο Λονδίνο. Οι απόγονοι της ανώτερης τάξης σπάνια εισάγουν ριζοσπαστικά νέα στυλ και αυτό είναι εμφανές στη βιομηχανία σήμερα – ειδικά για την βρετανική σκηνή μόδας, η οποία στηρίζεται στην καινοτομία. Παρά τα κάποια προβλήματα, η βρετανική πρωτεύουσα εξακολουθεί να είναι μια μητρόπολη μοναδική στο είδος της. Πώς μπορούμε, λοιπόν, να αναστρέψουμε την κατάσταση;
Κοιτώντας μπροστά
Όπως μας ανέφερε αποκλειστικά το supermodel και καλλιτέχνης με έδρα το Λονδίνο, Tsunaina: "Ρεαλιστικά, τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα του Λονδίνου είναι η καινοτομία, η εναλλακτική αισθητική και η καλλιέργεια των νέων ταλέντων". Πράγματι, για να προτείνουμε νέες ιδέες, πρέπει να κοιτάξουμε στο τι έχει αποδειχθεί πως δουλεύει μέχρι τώρα. Η αληθινή ταυτότητα της βρετανικής μόδας βρίσκεται στα cool, βρετανικά, ανεξάρτητα και ιδιαίτερα σχέδια. Αυτό φυσικά αλληλοσυμπληρωνεται με την κληρονομιά στη ραπτική, των χειροποίητων προϊόντων και των καθιερωμένων οίκων πολυτελείας που υποστηρίζονται από το Βασιλιά. Το Λονδίνο μπορεί, λοιπόν, να εστιάσει στην "Αναγέννηση του Cool", βρίσκοντας ξανά την αληθινή του ταυτότητα αντί να αντιγράφει τις στρατηγικές άλλων.
Μάρκες με έδρα το Λονδίνο, όπως οι DiPetsa, Dilara Findikoglu, Natasha Zinko και Annie’s Ibiza μπορούν να καλλιεργήσουν αυτήν την αισθητική, αν υποστηριχθούν από ένα σαφές όραμα και έχουν τη βοήθεια από επίσημα ιδρύματα. Εκτός από το να δίνουν στους σχεδιαστές τη δική τους σφραγίδα έγκρισης, καθοδήγηση και σε ορισμένες περιπτώσεις, τον χώρο για να παρουσιάσουν τη συλλογή τους, τα έγκριτα βρετανικά ιδρύματα μπορούν να δημιουργήσουν επίσημες συνεργασίες με εκδόσεις, μέσα ενημέρωσης και καταστήματα, για να παρέχουν την αναγκαία προβολή που απαιτείται για ένα οίκο.
Η αναβίωση της Saville Row και της ραπτικής ως κάτι ενθουσιώδες μπορεί επίσης να αποδειχθεί ισχυρό χαρτί. Καθιερωμένοι βρετανικοί κώδικες, όπως το κοστούμι, η καμπαρντίνα, το τουίντ και το ταρτάν, θα μπορούσαν να επανέλθουν με πιο σύγχρονες, cool μορφές και/ή υλικά – φυσικά όλα με τη βρετανικής δεξιοτεχνία. Η αναγέννηση της ραπτικής θα μπορούσε επίσης να επωφεληθεί από τη δημοτικότητα των μεταχειρισμένων ρούχων, με την εύκολη ανακύκλωση και ανακατασκευή αντικειμένων από τους Βρετανούς ράφτες. Έτσι, το Λονδίνο θα μπορούσε να γίνει συνώνυμο με την έξυπνη ραπτική τόσο για νέα όσο και για cool μεταχειρισμένα ρούχα.
Η φήμη του Λονδίνου ως η κύρια πόλη που αναδεικνύει τη καινοτομία πρέπει να προστατευτεί και να αναπτυχθεί. Αυτό περιλαμβάνει καινοτομία στα υλικά, το σχέδιο και τη τεχνολογία τόσο στα καταστήματα όσο και σε online πρωτοποριακές εμπειρίες. Αυτές οι εμπειρίες θα πρέπει να εμπνέουν, να εμπλουτίζουν και να συνδέουν τους καταναλωτές, υψώνοντας το Λονδίνο στη Μέκκα του μέλλοντος της μόδας. Μεταξύ άλλων, Έξυπνα καταστήματα, Τεχνητή Νοημοσύνη, Επαυξημένη και Εικονική Πραγματικότητα και Web 3 μπορούν να δημιουργήσουν νέους τρόπους αγορών, καλύτερη έρευνα και ανάπτυξη προϊόντων, καθώς και συνολικά καλύτερα είδη. Για παράδειγμα, το Λονδίνο θα μπορούσε να γίνει η πρώτη πόλη όπου όλοι οι σχεδιαστές θα προσφέρουν ένα εικονικό πιστοποιητικό για κάθε φυσικό προϊόν. Τέλος, το κράτος θα μπορούσε να βοηθήσει τα νέα ταλέντα, συνεργαζόμενο με τις σχολές μόδας για να εξασφαλίσει πιο προσιτά δίδακτρα και φοιτητικές βίζες, προσφέροντας περισσότερη υποστήριξη στους νέους δημιουργούς, δημιουργώντας περισσότερη στέγαση στο Λονδίνο και επαναφέροντας το αφορολόγητο των τουριστικών αγορών.
Υπάρχουν τόσο πολλά που μπορούν να γίνουν σε μια πρωτεύουσα με ατελείωτες δυνατότητες. Αυτό που χρειάζεται, είναι να επιστρέψει στη κουλτούρα της πόλης μια πιο δροσερή, συγκεκριμένη δημιουργική κατεύθυνση, οι Βρετανοί σχεδιαστές να γίνουν παγκοσμίως αναγνωρίσιμοι για τη καινοτομία τους και το κράτος να πάρει τις σωστές πρωτοβουλίες. Τότε το Λονδίνο θα είναι πανέτοιμο για μια μεγάλη επιστροφή, όπου τίποτα δε θα μπορεί να το σταματήσει.