"Η ομορφιά είναι δύναμη, όχι διαφυγή, και η δημιουργικότητα είναι το μόνο μέσο για να δηλώσουμε την αντίθεσή μας σε δικτατορικές αποφάσεις"."Θεωρώ ότι είναι υποχρέωσή μου ως σχεδιαστής μόδας να γίνω μάρτυρας των καιρών στους οποίους ζούμε". "Πιστεύω ότι η μόδα μπορεί να είναι πολιτική". Αυτές είναι μερικές από τις κουβέντες που αντάλλαξε με τους δημοσιογράφους ο Pierpaolo Piccioli στα παρασκήνια του show του για την haute couture συλλογή του οίκου Valentino, που παρουσίασε στη Ρώμη, στην εμβληματική Σκαλινάτα, την Παρασκευή 7 Ιουλίου. Κι αυτές οι δηλώσεις αποτυπώνουν ξεκάθαρα την πρόθεση του καλλιτεχνικού διευθυντή να αξιοποιήσει την Υψηλή Ραπτική για να δηλώσει παρών στις αλλαγές που συμβαίνουν στον κόσμο, να προτάξει την ομορφιά και τη χαρά στην ασχήμια του σήμερα (όπως αυτή αποτυπώνεται μέσα από τον πόλεμο, την απώλεια θεμελιωδών δικαιωμάτων ή την καταστροφή του περιβάλλοντος), να αφηγηθεί εν τέλει τη δική του εκδοχή στο παραμύθι "Τα καινούργια ρούχα του αυτοκράτορα", όπου ο βασιλιάς θα συνεχίσει να παρελαύνει "γυμνός" αν δεν αφουγκραστεί την αλήθεια.
Ο Pierpaolo Piccioli έδωσε στη νέα συλλογή Valentino τον σημαδιακό – όσο και αμφιταλαντευόμενο- τίτλο "The Beggining", όχι γιατί αντιλήφθηκε αυτή την κολεξιόν σαν μία νέα αρχή (για τον σχεδιαστή, εξάλλου, κάθε κολεξιόν αποτελεί μία νέα αρχή), αλλά ούτε ακριβώς σαν ένα φόρο τιμής στον οίκο Valentino που ξεκίνησε την ιστορία του από τον τόπο διεξαγωγής του show [ σ.σ. Το πρώτο ατελιέ του οίκου άνοιξε το 1959 στη Via Gregoriana, ένα στενό δρομάκι που καταλήγει στην Trinità dei Monti, την εκκλησία που βρίσκεται στην κορυφή της Σκαλινάτας] – ο ίδιος αρνήθηκε ότι αυτή ήταν μια "τιμητική" συλλογή. Περιέγραψε τη Valentino The Beggining σαν μία υπόσχεση, μία ελπίδα για το μέλλον. Και σαν μια δική του προσωπική αφήγηση για τα 23 χρόνια που εργάζεται για το brand.
Αν και ο Piccioli έχει επιμένει πολλές φορές με δηλώσεις του ότι η "μόδα δεν είναι τέχνη", ο όρος "στρατευμένη" που έχει χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει έργα τέχνης που υπηρετούν κάποια ιδεολογία (πάρτε για παράδειγμα το αντιπολεμικό μανιφέστο του Πάμπλο Πικάσο, τη Guernica) μοιάζει να ταιριάζει γάντι σ' αυτό που παρουσίασε για τον οίκο Valentino: σε αντίθεση από τα shows Υψηλής Ραπτικής που φιλοξένησε η Haute Couture Eβδομάδα Mόδας στο Παρίσι, όπου το ζήτημα του inclusivity φάνηκε να έχει ξεχαστεί, ο Piccioli κατέβασε στα Ισπανικά Σκαλιά ένα αξιοσημείωτα diverse πλήθος μοντέλων – από τα 120 συνολικά που συμμετείχαν, τα 40 ήταν μαύρα μοντέλα, όπως και μοντέλα διαφόρων ηλικιών, σωματότυπου, φύλου, εθνικότητας. Αυτό που ξεκίνησε, επομένως, με τη συλλογή "The Anatomy of Couture", για τη σεζόν SS'22, με την οποία θέλησε να προωθήσει την ιδέα ότι η ομορφιά δεν μπορεί να είναι απόλυτη και συμπεριέλαβε για πρώτη φορά σε haute couture μοντέλα διαφορετικής ηλικίας και σωματότυπου, σ' αυτή τη συλλογή έρχεται να το θεμελιώσει και να το κάνει επίσημο: η μόδα Valentino είναι ανοιχτή σε όλους. Μία ακόμα πτυχή της σύγχρονης αντίληψης περί μόδας που επιθυμεί να εκπροσωπεί ο οίκος, εντοπίζεται και στο κάλεσμα που απηύθυνε ο σχεδιαστής σε 120 φοιτητές της μόδας και των τεχνών να παρακολουθήσουν το show στα Ισπανικά Σκαλιά, στο ίδιο front row με τους διάσημους φίλους του οίκου. Η πρόσκληση δεν ήταν ανεξάρτητη, βεβαίως, από την ανάμνηση του Piccioli όταν ως έφηβος πήγαινε στη Piazza di Spagna για να παρακολουθήσει (έξω από τα κάγκελα της διοργάνωσης) το show "Donna Sotto Le Stelle". Η ιστορία του glamorous fashion show, που λάμβανε χώρα στα Ισπανικά Σκαλιά με τη συμμετοχή κορυφαίων οίκων και μεταδιδόταν από την Ιταλική τηλεόραση από το 1986 ως το 2003, συχνά αναφέρεται ως ένας "δημοκρατικός τρόπος" γνωριμίας του ευρύτερου κοινού με τη υψηλή ραπτική. Κάτι παρόμοιο δηλαδή μ' αυτό που συμβαίνει σήμερα με τα livestreaming των shows, τα οποία προέκυψαν ως ανάγκη (λόγω της πανδημίας), αλλά άνοιξαν εντελώς νέους ορίζοντες για τη μόδα.
Η συλλογή
Όταν το περίβλημα είναι τόσο ισχυρό, η τοποθεσία, η ιστορία, τα πολιτικά μηνύματα, δεν θα ήταν παράλογο να αναρωτηθεί κανείς τι απομένει να πουν οι ίδιες οι δημιουργίες. Ο Piccioli, ωστόσο φαίνεται να το γνώριζε ήδη αυτό και (μοιάζει να) φρόντισε ώστε να παρουσιάσει μία ενισχυμένη δόση από την ισχυρή, ασυναγώνιστη δεξιοτεχνία που προσφέρει πάντα στις συλλογές του. Εν αρχή είναι η μεγάλη ποικιλία, 104 looks στον αριθμό μοιάζουν με "πλούσια συγκομιδή" η οποία έχει στόχο να καλύψει όσο το δυνατόν περισσότερα γούστα, σχέδια, σιλουέτες και χρώματα. Εν συνεχεία, η παλέτα χρωμάτων, η οποία δείχνει να έχει συμπεριλάβει κάθε απόχρωση και να προτείνει απροσδόκητους- και δύσκολο να περάσουν απαρατήρητοι- color blocking συνδυασμούς (μουσταρδί με γαλάζιο, πορτοκαλί με μπορντό και κίτρινο, πορτοκαλί με μοβ, λάιμ με magenta κ.ο.κ.), όπως κι άριστες μονοχρωμίες. Οι αναφορές στην κληρονομία και οι συμβολισμοί δεν απουσιάζουν ασφαλώς από τη συλλογή: το show ανοίγει μ' ένα ελαφρώς παραφουσκωμένο τζάκετ / κάπα διακοσμημένο με 3D τριαντάφυλλα από ταφτά σε κόκκινο χρώμα που αναβιώνει το Fiesta φόρεμα το οποίο σχεδίασε ο Valentino Garavani για την πρώτη του συλλογή το 1959. Το μοτίβo του τριαντάφυλλου – που αγαπούσε ιδιαίτερα ο Valentino Garavani και αξιοποιούσε στις δημιουργίες του ως singature- εμφανίζεται σε διάφορες παραλλαγές σε επόμενες δημιουργίες της συλλογής: ως υπερμεγέθης καρφίτσα στο πέτο σακακιών, ως τρισδιάστατο απλικέ σε ντεκολτέ, bra tops και φούστες, ως print σε παλτό και μάξι κάπες, ως διακοσμητικό στα ankle straps παπούτσια των μοντέλων.
To Fiesta Dress
Άλλο ένα θέμα που ο σχεδιαστής ανασύρει από την κληρονομία του οίκου (εκτός, ασφαλώς, από την παρουσία του καθαρού κόκκινου χρώματος, που μάλλον θα πρέπει να θεωρηθεί ως δεδομένη στη συλλογή του οίκου που γέννησε το Valentino Red) είναι το black&white. Ο άψογα συμμετρικός τρόπος και τα graphic μοτίβα που απαντιούνται σε iconic δημιουργίες του "maestro" της Ιταλικής Υψηλής Ραπτικής σε άσπρο – μαύρο, αναβιώνουν σε διάφορα looks κυρίως μέσα από τη δομική κατασκευή του ρούχου: λευκά βολάν "ξεπηδούν" πάνω σε μαύρες φούστες, λευκά φτερά στολίζουν μαύρες διαφάνειες, λευκά ντραπέ φορέματα καταλήγουν σε μαύρους φιόγκους, ενώ σ' ένα από τα πιο εντυπωσιακά looks της συλλογής, από τη θεματική, αποτελεί η αιθέρια, μακριά κάπα που δημιουργήθηκε με "χειρουργικής ακρίβειας" κομμένα βολάν από οργάντζα, δαντέλα Chantilly και τούλι με πουά.
Black&White φόρεμα από την Haute Couture συλλογή του 1989
Τα φτερά επιστρέφουν ως μία signature ταυτότητα, οι εντυπωσιακοί όγκοι σε φούστες και μανίκια διαδέχονται τις αέρινες σιλουέτες σαν μια ακόμα υπενθύμιση συμπεριληπτικότητας (σε φόρμες και γραμμές), τα βολάν δείχνουν ανάλαφρα ακόμα και όταν καλύπτουν ολόκληρη την έκταση ενός ρούχου και τα θεαματικά headpieces προσφέρουν μία νότα χαλαρού εκκεντρισμού. Τα looks της Valentino The Begging, ωστόσο, έχουν ένα ακόμα χαρακτηριστικό που ανταποκρίνεται και στην "πολιτική" διάθεση του δημιουργού τους και την τάση – απαίτηση της εποχής για gender fluidity: οι άνδρες μοντέλα εμφανίζονται με κομμάτια που θα μπορούσαν να φορεθούν από γυναίκες, ενώ σε μία iconic στιγμή της πασαρέλας στα σκαλιά το μοντέλο Timothé Doménico με τα μακριά ροζ μαλλιά εμφανίζεται φορώντας ένα κίτρινο σιφόν πλισέ φόρεμα με βολάν.
Στο τέλος του show, τα μοντέλα συγκεντρώνονται στα Ισπανικά Σκαλιά χαρίζοντας μια πανοραμική λήψη που θυμίζει καρτποστάλ, ενώ την ίδια στιγμή ο Pierpaolo Piccioli ετοιμάζεται μία κάνει μία ακόμα πολιτική δήλωση: ενωμένοι πετυχαίνουμε καλύτερα πράγματα και η συλλογική δουλειά οφείλει να αναγνωρίζεται. Και κατεβαίνει τα σκαλιά μαζί με το σύνολο των συνεργατών του στα ατελιέ, τις μοδίστρες του.
Η haute couture αλλάζει, από ένας κλειστός κόσμος για λίγους και εκλεκτούς (πελάτες), γίνεται μία υπόθεση που απευθύνεται σε πολλούς. Το βλέπουμε να συμβαίνει με τον Demna Gvasalia και τον οίκο Balenciaga, που έχει βάλει στόχο να φέρει τη haute couture κοντά στη Gen Z, το βλέπουμε να γίνεται με τον Alessandro Michele και τον οίκο Gucci, που έχει θολώσει εντελώς τα όρια ανάμεσα σε ανδρική και γυναικεία μόδα, και τώρα ο Pierpaolo Piccioli έρχεται να πλαισιώσει και να κάνει πιο σαφές τι οφείλει να εκπροσωπεί και πώς να πράττει η μόδα διοργανώνοντας ένα haute couture show με τον απόλυτα δημοκρατικό τρόπο: σε ανοιχτή θέα όπου ο κόσμος μπορούσε να παρακολούθησε ακόμα κι από τα μπαλκόνια τριγύρω.
Υ.Γ.: Όπως αποκάλυψε στο ρεπορτάζ της η Vanessa Friedman των The New York Times, o Piccioli πριν από το show έδωσε τη δυνατότητα στα μοντέλα του να επιλέξουν αν θα φορέσουν flats, kittens heels ή stilettos για να κατέβουν τα Ισπανικά Σκαλιά γνωρίζοντας ότι αυτά γλιστράνε και θα μπορούσε διαφορετικά να θέσει την ακεραιότητά τους σε κίνδυνο. Σε εποχές που τα εγωιστικά κίνητρα και ο ατομικισμός μοιάζει να απειλούν το κοινό συμφέρον, ακόμα και οι πιο μικρές γενναιοδωρίες όπως αυτή του σχεδιαστή, μόνο ως ελπιδοφόρες μπορούν γίνουν αντιληπτές.