O όρος sustainability, βιωσιμότητα στα ελληνικά, δεν αποτελεί καινούργια προσθήκη στο λεξιλόγιό μας. Τα τελευταία χρόνια τον ακούμε να επαναλαμβάνεται διαρκώς σε συζητήσεις που αφορούν κυρίως τη βιομηχανία της μόδας , η οποία έχει ξεκινήσει μία γενναία προσπάθεια για να μειώσει το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα.
Ακόμα κι αν θεωρήσουμε ότι δεν είστε εξοικειωμένοι με έννοιες όπως sustainability και circularity ή ότι δεν γνωρίζετε τις πληροφορίες που αφορούν τη βιομηχανία της μόδας σε σχέση με τους περιβαλλοντικούς της ρύπους, σίγουρα έχουν πέσει στη αντίληψή σας οι ετικέτες που συνοδεύουν τα προϊόντα H&M και χρησιμοποιούν όρους όπως Vegan ή Conscious ή Recycled για να περιγράψουν την ιδιότητα του ρούχου (ανακυκλώσιμο, ανακυκλωμένο) ή και τα ποσοστά των ανακυκλώσιμων υλικών που έχουν χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή τους. Σίγουρα, επίσης, έχετε αντιληφθεί ή και αξιοποιήσει την παρουσία των κάδων ανακύκλωσης στους οποίους τα καταστήματα της εταιρείας συλλέγουν παλιά, χρησιμοποιημένα ή φθαρμένα ρούχα. Με απλά λόγια, η Η&Μ είναι μια εταιρεία που εφαρμόζει πρακτικές που στοχεύουν στη αειφορία (Sustainability) και αξιοποιούν την κυκλική οικονομία (Circularity) για μία πιο βιώσιμη ανάπτυξη- η ανακύκλωση που αναφέραμε παραπάνω αποτελεί ένα μόνο κομμάτι από μια μακρά λίστα καινοτομιών και υπηρεσιών που προσφέρει. Και το πετυχαίνει, ενώ καταφέρνει να διατηρεί τις τιμές των προϊόντων της προσιτές.
"Η φιλοδοξία μας είναι να εκδημοκρατίσουμε τη βιώσιμη μόδα και να την κάνουμε προσιτή σε όλους" θα δηλώσει στο harpersbazaar.gr o Pascal Brun, o Global Sustainability Manager της Η&Μ, ο οποίος συνομίλησε μαζί μας μέσω βιντεοκλήσης από την Πολωνία όπου βρέθηκε για να συμμετάσχει ως ομιλητής στο Bussiness Fashion Enviroment Summit 2022. Θέματα όπως οι καινοτομίες σε τεχνολογίες και υλικά που εξελίσσουν τη βιωσιμότητα, τα οικονομικά μοντέλα ανάπτυξης που θα περιορίσουν το αποτύπωμα άνθρακα, το μέλλον της μόδας στην ψηφιακή εποχή και η ηθική μόδα, ήταν ανάμεσα σ' αυτά που εντοπίσαμε στην ατζέντα του συνεδρίου, και τα οποία απασχολούν πια όλο και περισσότερους καταναλωτές. Ο κος Brum, λοιπόν, ανέλαβε να μας εξηγήσει το όραμα και τις στρατηγικές που η Η&Μ εφαρμόζει για να πετύχει τους sustainability και circularity στόχους που έχει θέσει ως εταιρεία ξεκαθαρίζοντας μας ταυτόχρονα πολλές απορίες που γεννούν οι όροι και η πρακτική εφαρμογή τους όπως για παράδειγμα πώς μπορεί ένα ρούχο να είναι ανθεκτικό και παράλληλα ανακυκλώσιμο.
Έχοντας ξεκινήσει προγράμματα βιωσιμότητας εδώ και 20 χρόνια, η Η&Μ κατέχει χωρίς αμφιβολία ηγετική θέση στις προσπάθειες για βιώσιμη μόδα, και σε σχέση με τον οποιοδήποτε αντίλογο, είναι μία εταιρεία που επιχειρεί διαρκώς να βελτιώνεται. Κοινώς, δεν σταματά ποτέ την προσπάθεια. "Δεν υπάρχει γραμμή τερματισμού στη βιωσιμότητα. Δεν μπορούμε να επαναπαυόμαστε. Μπορούμε διαρκώς να βελτιωνόμαστε και να γινόμαστε καλύτεροι" μας λέει ο Pascal Brun, που πιστεύει επίσης ακράδαντα ότι "η βιώσιμη μόδα δεν μπορεί να αποτελεί πολυτέλεια".
– Όταν μιλάμε για βιωσιμότητα στη μόδα, συχνά έχουμε στο μυαλό μας μικρότερες επιχειρήσεις και ανεξάρτητες προσπάθειες και πρωτοβουλίες. Πώς η Η&Μ, μία παγκόσμια εταιρεία ένδυσης, καταφέρνει να ανταποκριθεί με επιτυχία στους στόχους βιωσιμότητας που έχει θέσει;
Κατ' αρχάς, οφείλουμε ως Η&Μ να διαθέτουμε μεγάλες προσδοκίες ώστε να μπορέσουμε να ηγηθούμε μίας βιομηχανία με θετικό πρόσημο στην κλιματική αλλαγή και την Κυκλική Οικονομία, ενώ ταυτόχρονα είμαστε μία εταιρεία με επιχειρηματική ηθική και ισότιμη και δίκαιη μεταχείριση όλων. Αυτοί είμαστε και αυτό είναι το όραμα που κουβαλάμε τα τελευταία 20 χρόνια στα οποία εφαρμόζουμε προγράμματα βιωσιμότητας. Η φιλοδοξία μας είναι να είμαστε οι ηγέτες της αλλαγής, να ηγηθούμε ώστε η βιομηχανία της μόδας να παραμείνει επίκαιρη και να επιβιώσει.
Όταν έχεις όραμα, πρέπει να θέτεις φιλόδοξους στόχους. Πάντα είχαμε τέτοιους στόχους κι ίσως ένας από τους μεγαλύτερους, για εμάς κι όλη της βιομηχανίας αυτή τη στιγμή, είναι να καταφέρουμε να μειώνουμε στο μισό τις εκπομπές ρύπων κάθε δεκαετία. Αυτό σημαίνει να γίνουμε "κλιματικά θετικοί" (climate possitive) από "κλιματικά ουδέτεροι" (climate nautral) σε ποσοστό από 20 % σε 40% . Σ' αυτό έχουμε δεσμευτεί.
– Ποία είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για την Η&Μ αναφορικά με την επίτευξη αυτών των στόχων;
Είναι πολλές, αλλά για αρχή θα έλεγα ότι μια μεγάλη πρόκληση είναι η έλλειψη νομοθεσίας και πλαισίου κανόνων λειτουργίας, τα οποία θα βοηθήσουν τη βιομηχανία να αποκτήσει ένα πιο σαφές και ξεκάθαρο πεδίο δράσης. Ως ηγέτες χρειάζεται συχνά να ξεπεράσουμε τα όρια και να πάρουμε ρίσκα για να πετύχουμε τους στόχους μας, πάντα βεβαίως σεβόμενοι τον νόμο. Ωστόσο, δεν απουσιάζει και η κριτική, αν και η βιομηχανία οφείλει να παίρνει κάποια ρίσκα αν θέλει να προχωρήσει μπροστά. Καλούμε, λοιπόν, τους νομοθέτες να νομοθετήσουν το πλαίσιο που θα διευκολύνει τις διαδικασίες που θα επιτρέψουν στη βιομηχανία να γίνει βιώσιμη.
Άλλη μία πρόκληση είναι το πόσο γρήγορα μπορούμε να πιάσουμε την κορυφή και να πετύχουμε τη μεταμόρφωση της βιομηχανίας. H κλιμάκωση αποτελεί συνάρτηση πολλών πραγμάτων όπως το πόσο γρήγορα μπορούν να εξελιχθούν οι καινοτομίες σε υφάσματα, ώστε να αποδειχθούν αρκετά καλά για να εξυπηρετήσουν το σκοπό μας, όπως και ποια επιχειρηματικά μοντέλα είναι αρκετά καλά για να μπορέσουν να λειτουργήσουν σε μεγάλη κλίμακα πελατών. Ο ρυθμός, επομένως, της κλιμάκωσης όλων αυτών των εργασιών είναι μια πρόκληση και συνυπάρχει με μια ακόμα που δεν αφορά μόνο εμάς, αλλά όλη τη βιομηχανία: τη συνεργασία. Δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε μόνοι μας, η συνεργασία ανάμεσα στους εκπροσώπους της βιομηχανία, τα brands, τους νομοθέτες είναι απαραίτητη για να πάμε όλοι μαζί μπροστά.
-Ένας από τους βασικούς sustainability & circularity στόχους της Η&Μ είναι να δημιουργήσει προϊόντα που είναι παράλληλα ανθεκτικά και ανακυκλώσιμα. Πώς μπορούμε να παρατείνουμε τη διάρκεια της ζωής ενός προϊόντος και παράλληλα να χρησιμοποιήσουμε υφάσματα και υλικά τα οποία μπορούν εύκολα να ανακυκλωθούν; Ποια τεχνολογία έχει αναπτύξει η H&M για να το πετύχει αυτό;
Το Circularity, βεβαίως, προκύπτει από την Αλυσίδα Αξίας (Value Chain)* μίας εταιρείας. Οπότε ξεκινάμε από εκεί που ξεκινούν όλα, δηλαδή το σχέδιο. Ήδη από τον σχεδιασμό του προϊόντος μπορούμε να αφαιρέσουμε το 7% από το αποτύπωμα άνθρακα που αφήνει στο περιβάλλον, οπότε αυτός είναι σημαντικός. Τι έχει κάνει η Η&Μ; Συνεργαστήκαμε με το Ίδρυμα Ellen MacArthur Foundation** και δημιουργήσαμε ένα εργαλείο σχεδιασμού, τον "Circulator". Στην πραγματικότητα είναι ένας "κυκλικός" οδηγός σχεδιασμού, ο οποίος βοηθά τους σχεδιαστές μας να σχεδιάζουν προϊόντα που να είναι ανθεκτικά στον χρόνο, προϊόντα τα οποία θα μπορούν να ανακυκλωθούν και να χρησιμοποιηθούν ξανά και προϊόντα με όσο το δυνατόν μικρότερο αποτύπωμα του άνθρακα.
Οι τρεις αυτοί βασικοί άξονες συνδυάζονται στον "Circulator" και ανάλογα με τον σκοπό για τον οποίο προορίζεται το ρούχο, ο σχεδιαστής εφαρμόζει περισσότερο ή λιγότερο καθέναν από αυτούς, αν δηλαδή θέλουμε να κάνουμε το ρούχο να κρατήσει περισσότερο ή να το κάνουμε να ανακυκλώνεται ώστε να δημιουργήσουμε νέο προϊόν ή να το φτιάξουμε για να μειώσουμε το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Τα τρία αυτά κριτήρια που θέτει ο "Circulator" μας βοηθούν να σχεδιάσουμε πιο στοχευμένα και αποτελεσματικά ανάλογα με τον σκοπό του ρούχου.
-Προσθήκες όπως τα κουμπιά ή τα φερμουάρ ή άλλα αξεσουάρ μπορούν να ανακυκλωθούν;
Φυσικά, και μπορούν να ανακυκλωθούν. Και πρέπει να αποτελούν μέρος των οδηγιών του πώς σχεδιάζουμε ένα προϊόν, τι είδους φερμουάρ ή τι κουμπιά χρειαζόμαστε. Τα περισσότερα από τα φερμουάρ και τα κουμπιά που χρησιμοποιούμε στα ρούχα μας είναι από ανακυκλωμένα υλικά είτε ανακυκλωμένο πλαστικό είτε ανακυκλωμένο χαλκό ή άλλα μέταλλα ανακυκλωμένα. Όταν, λοιπόν, ένα προϊόν πάει για ανακύκλωση, αυτές οι προσθήκες αφαιρούνται από το ρούχο, τις πάμε για ανακύκλωση και τις αξιοποιούμε σε νέα ρούχα – ενώ κρατάμε το ύφασμα για να το ανακυκλώσουμε ξεχωριστά.
– Μπορεί ένα βιώσιμο προϊόν να είναι προσιτό οικονομικά; Ή μήπως οι τεχνολογίες που απαιτούνται για να ανακυκλωθεί και να αναδημιουργηθεί ανεβάζουν ούτως ή άλλως το κόστος του; Και ποια είναι η στρατηγική της Η&Μ για να διατηρήσει την ισορροπία ανάμεσα στην τιμή και το βιώσιμο προϊόν;
Είμαστε ένα προσιτό brand, δημιουργούμε προσιτή μόδα για όλους. Η φιλοδοξία μας αυτή τη στιγμή είναι να εκδημοκρατίσουμε τη βιώσιμη μόδα και να την κάνουμε προσιτή σε όλους. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για την Η&Μ, καθώς πιστεύω ακράδαντα ότι η βιώσιμη μόδα δεν μπορεί να αποτελεί πολυτέλεια. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να έχουμε αντίκτυπο. Στόχος μας, επομένως, είναι όσο το δυνατόν να διατηρήσουμε το κόστος χαμηλό και να προσφέρουμε βιώσιμη μόδα που θα μπορούν να αποκτήσουν όλοι. Πώς το καταφέρνουμε αυτό; Βασικά, κλιμακώνοντας τις πρακτικές βιωσιμότητας. Αυτή η εντατική αύξηση των δραστηριοτήτων που αφορούν τη βιωσιμότητα μας επιτρέπει να συγκρατήσουμε το κόστος.
Επίσης, επενδύουμε στο brand για το brand. Επενδύουμε σε νέες τεχνολογίες, σε νέους προμηθευτές, και βοηθάμε προμηθευτές να βελτιώσουν τις διαδικασίες παραγωγής τους ώστε να είναι πιο βιώσιμες. Όλα αυτά ανεβάζουν το κόστος, αλλά αυτό θα επιστραφεί επί της επένδυσης (ROI) στο μέλλον. Δηλαδή επενδύουμε σε κάτι που θα αποδώσει σ' εμάς μελλοντικά, και επομένως το κόστος της επένδυσης δεν θα πρέπει να μετακυλίεται στους πελάτες. Θέλουμε η βιώσιμη μόδα να είναι προσιτή οικονομικά για όλους, γιατί όπως ήδη είπα η βιωσιμότητα δεν μπορεί να αποτελεί πολυτέλεια.
-Εκτός από την ανακύκλωση, το κυκλικό οικονομικό μοντέλο της H&M περιλαμβάνει πρακτικές όπως το resale, το reuse και το repair μέσα υπηρεσιών επιδιορθώσεων σε καταστήματα ή πλατφόρμες όπως το Sellpy***. Ποια απ' όλες αυτές τις πρακτικές κρύβει τη μεγαλύτερη πρόκληση αναφορικά με την ανταπόκριση του κοινού;
Εδώ μου δίνεις την ευκαιρία να συνοψίσω λίγο την ατζέντα μας για το Circularity. Γιατί όπως είπα το Circularity αφορά όλο το Value Chain της εταιρείας. Ήδη μιλήσαμε για το εργαλείο "Circulator" και πώς αξιοποιούμε τα υλικά ήδη από τον σχεδιασμό ώστε να έχουμε όσο το δυνατόν μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Στόχος μας ως το 2030 είναι να χρησιμοποιούμε στα προϊόντα μας ανακυκλώσιμα ή από βιώσιμες πηγές υφάσματα και υλικά. Μετά, είναι η επιλογή προμηθευτών όπου θέλουμε να καταλήγουμε σ' αυτούς με το μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ιδανικά θα θέλαμε να βοηθήσουμε κι άλλους να βελτιωθούν και να μειώσουν το αποτύπωμά τους, ενώ στη συνέχεια αυτού του "κυκλικού ταξιδιού" βρίσκονται οι πελάτες (customer's circular model). Και τι έχουμε ξεκινήσει να κάνουμε εδώ; Έχουμε λανσάρει τις υπηρεσίες ενοικίασης (rental), επιδιόρθωσης και φροντίδας προϊόντων (repair & remake) στο κατάστημα, έχουμε λανσάρει το resale των secondhand στη Σουηδία και τη Γερμανία, έχουμε ξεκινήσει την "προσωποποίηση" (personalisation) στις κατά παραγγελία παραγωγές σε κάποιους συγκεκριμένους τομείς.
Αυτή τη στιγμή, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να κλιμακώσουμε αυτό το επιχειρηματικό μοντέλο και να βρούμε την κατάλληλη προσέγγιση ώστε να αποκτήσουν οι πελάτες ενδιαφέρον σ' αυτές τις πρακτικές. Αυτές, βεβαίως, δεν είναι καινούργιες, υπάρχουν εδώ και καιρό, αλλά αυτή τη στιγμή τις δοκιμάζουμε όλες για να βρούμε την προσέγγιση με τη μεγαλύτερη απήχηση. Οι πελάτες δεν θέλουν πολύπλοκα μοντέλα και εφαρμογές, θέλουν να μπορούν να χρησιμοποιήσουν εύκολα τις υπηρεσίες, και, μην ξεχνάμε, θέλουν να είναι και κάτι διασκεδαστικό, όπως επίσης να μπορούν να τα κάνουν όλα ψηφιακά. Είναι πολύ σημαντικό αυτά τα συστήματα και οι υπηρεσίες να μπορούν να προσφέρονται ψηφιακά. Και νομίζω η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να βρούμε τη σωστή συνταγή για να τα δέσουμε όλα αυτά μαζί. Πώς δηλαδή μπορούμε να τα κάνουμε εύκολα διαθέσιμα, προσιτά και φυσικά επικερδή για εμάς. Και επίσης πώς να τα κάνουμε εύκολα, διασκεδαστικά και ψηφιακά.
-Χρειαζόμαστε όλες αυτές τις πρακτικές για μία πιο βιώσιμη μόδα στο μέλλον;
Νομίζω ότι τα χρειαζόμαστε όλα για να πετύχουμε. Δεν είναι το ένα πιο πάνω από το άλλο. Κάποια μπορεί να είναι πιο επιδραστικά, όπως ας πούμε η secondhand αγορά που γνωρίζουμε ότι συμβάλει πιο αποτελεσματικά στη μείωση των εκπομπών ρύπων απ' ό,τι το rental, αλλά για να μπορέσουμε να κάνουμε οικείο το μοντέλο του Circularity στους πελάτες οφείλουμε να προσφέρουμε όλες τις υπηρεσίες αυτές καθώς μάλιστα σε διαφορετικές στιγμές ο πελάτης χρειάζεται κάτι άλλο: κάποια φορά θέλει να νοικιάσει, κάποια άλλη να αγοράσει secondhand, άλλη να ανταλλάξει ρούχα με κάποιον φίλο ή συγγενή, και άλλη να χρειάζεσαι ένα πιο προσωποποιημένο προϊόν, όπως ας πούμε να σκανάρει τη σιλουέτα του για να επιλέξει το σωστό ντένιμ. Σε κάθε στιγμή του ταξιδιού ενός αγοραστή υπάρχει μια διαφορετική ανάγκη και για να κερδίσουμε το ενδιαφέρον του για το Ciruclarity και να τον πάρουμε μαζί μας πρέπει να προσφέρουμε όλες τις υπηρεσίες. Πιστεύω επομένως ότι πρέπει να χτίσουμε ένα οικοσύστημα όπου οι πελάτες θα είναι είναι πλήρως ενσωματωμένοι στην Ciruclar ατζέντα μας.
-Θα ήθελα να επιστρέψω στον οδηγό "The Circulator" και να ρωτήσω πώς έχει βοηθήσει τις σχεδιαστικές ομάδες εντός και εκτός Η&Μ να πετύχουν τα sustainability & circularity κριτήρια στη δημιουργία ενός προϊόντος;
Έχουμε αναπτύξει αυτό το εργαλείο μαζί με το Ellen MacArthur Foundation και κάποια άλλα brands, με σκοπό να μοιραστεί σ' όλη τη βιομηχανία της μόδας ώστε να μπορέσουν να εφαρμόσουν τα κριτήρια που εξηγήσαμε τα οποία θα κάνουν πιο circular το τελικό προϊόν. Επαναλαμβάνω αυτά τα κριτήρια: το κριτήριο που θέλει ένα προϊόν να αντέχει περισσότερο, αυτό που θέλει ένα προϊόν να μπορεί να ανακυκλωθεί για να φτιαχτεί ένα νέο και αυτό που προβλέπει ότι προϊόν θα έχει το λιγότερο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Πριν μοιράσουμε εξωτερικά το εργαλείο, οφείλουμε να εξασφαλίσουμε εσωτερικά ότι λειτουργεί σωστά, ότι είναι αρκετά κατανοητό για τους σχεδιαστές ώστε να το υιοθετήσουν. Βασικά, εκπαιδεύουμε τον δικό μας οργανισμό πρωτίστως στη χρήση του, το χρησιμοποιούμε πιλοτικά σε διάφορα τμήματα και στοχεύουμε στο να σχεδιάζουμε τα προϊόντα μας ώστε να εξυπηρετούν κατά το 100% το Circularity μέχρι το 2025. Στη συνέχεια, βήμα – βήμα θα διαθέσουμε το εργαλείο στο Ellen MacArthur Foundation, το οποίο θα αναλάβει να το διανέμει στη βιομηχανία – δεν μπορεί να είναι η H&M αυτή που θα το διαθέσει, δεν της ανήκει, είναι ένα εργαλείο που έχουμε αναπτύξει σε συνεργασία με το Ίδρυμα.
-Υπάρχουν κάποια άλλα εργαλεία που επεξεργάζεστε αυτή τη στιγμή για μελλοντική χρήση;
Διαρκώς βρισκόμαστε σε αναζήτηση για το πως θα βελτιωθούμε, τι θα κάνουμε μετά. Νομίζω ότι το επόμενο μεγάλο βήμα για εμάς είναι πως θα ποσοτικοποιήσουμε καλύτερα την παραγωγή μας. Πώς θα εξασφαλίσουμε ότι θα παράγουμε μόνο ό,τι πουλάμε. Χρησιμοποιώντας την Α.Ι. και διαφορετικούς αλγορίθμους θα μπορέσουμε να ποσοτικοποιήσουμε καλύτερα τι παράγουμε και να εξασφαλίσουμε ότι παράγουμε το σωστό προϊόν τη σωστή στιγμή στο σωστό μέτρο. Αυτό θα μας βοηθήσει να μειώσουμε το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα καθώς θα μας βοηθήσει να μειώσουμε το στοκ μας.
– Μπορεί, τελικά, η μόδα να είναι 100% βιώσιμη;
Συχνά δέχομαι αυτή την ερώτηση. Η απάντησή μου είναι "όχι" γιατί πιστεύω ότι πάντα μπορούμε να γινόμαστε όλο και καλύτεροι. Για μένα το να λέμε "μπορούμε να είμαστε 100% βιώσιμοι στη μόδα" σημαίνει "όχι" γιατί πρέπει να είμαστε πιο συγκεκριμένοι. "Μπορούμε να είμαστε 100% ανακυκλώσιμοι και να αξιοποιούμε υλικά από βιώσιμες πηγές;", ας πούμε; Η απάντηση είναι "ναι". "Μπορούμε να βελτιωθούμε σ' αυτό;". Η απάντηση είναι πάλι "ναι, μπορούμε να είμαστε ακόμα πιο βιώσιμοι". Βεβαίως, αυτό σημαίνει ότι σε συγκεκριμένο χρόνο θα πρέπει να έχουμε εξασφαλίσει ότι έχουμε κάνει το καλύτερο που μπορούμε.
Η καινοτομία και οι τεχνολογίες διαρκώς μας επιτρέπουν να βελτιωνόμαστε. Ό,τι ήταν βιώσιμο πριν από πέντε χρόνια μπορεί να μην είναι αρκετά βιώσιμο σήμερα. Θα πρέπει να το βελτιώσουμε. Κι ό,τι είναι βιώσιμο σε δέκα χρόνια από τώρα, ίσως να μην το έχουμε δει ακόμα. Συχνά, λοιπόν, λέω ότι δεν υπάρχει γραμμή τερματισμού στη βιωσιμότητα. Ποτέ δεν επαναπαυόμαστε, ποτέ δεν τερματίζουμε. Μπορούμε πάντα να βελτιωνόμαστε και να γινόμαστε καλύτεροι.
* Αλυσίδα Αξίας (Value Chain) είναι το επιχειρησιακό εργαλείο που περιγράφει τις δραστηριότητες που απαιτούνται για την παραγωγή ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας, από τον σχεδιασμό του προϊόντος μέχρι τη διανομή του στην αγορά.
**To Ellen MacArthur Foundation είναι ένα Ίδρυμα που προωθεί την Κυκλική Οικονομία (Circular Economy), το οικονομικό δηλαδή σύστημα που στοχεύει στην προστασία των φυσικών πόρων ώστε να μην εξαντληθούν και στη διευκόλυνση της βιώσιμης ανάπτυξης.
***To Sellpy είναι η πλατφόρμα secondhand ρούχων που έχει λανσάρει η Η&M.